ĐINH BỘ LĨNH (924, Hoa Lư - 979, Hoa Lư, oneminyaka engama-55)

Hits: 881

     ĐU-INH BỘ LĨNH (924-979) (r. 968–979), owaqanjwa ekuqaleni Đinh Hoàn (丁 桓 ¹), waba ngowokuqala Umbusi waseVietnam okulandela ukukhululwa kwezwe embusweni we Ubukhosi baseChina baseHan, kanye nomsunguli wempilo yesikhashana Isizinda sobukhosi be-astyinh kanye nenani elibalulekile ekusungulweni kwe- Inkululeko yaseVietnam kanye nobunye bezepolitiki ngekhulu le-10. Wenza ubunye Vietnam ngokunqoba izinduna zempi eziyishumi nambili ezihlubukayo futhi zaba yi umbusi wokuqala waseVietnam. Ekukhuphukeni kwakhe, waqamba kabusha izwe Đại Cồ Việt. U-HINH BỘ LĨNH wayaziwa nangokuthi Đinh Tiên Hoàng (丁 先 皇; ngokoqobo “UĐinh, umbusi owedlule").

Impilo nomsebenzi

U-HINH BỘ LĨNH wazalwa ngo-924 e Hoa Lư (eningizimu yeRed River Delta, okuyisifundazwe namuhla iNinh Bình). Ukukhula esigodini sendawo ngesikhathi sokuhlakazeka kwe Ubukhosi baseTshayina lokho kwakubusa Vietnam amakhulu eminyaka,           ĐU-INH BỘ LĨNH waba umholi wezempi wendawo esemncane kakhulu. Kusukela kulesi sikhathi seziyaluyalu, i- inqubomgomo yokuqala ezimele yaseVietnam kwavela lapho induna yempi Ngô Quyền yehlule i- Amandla ka-Southern Han ku Impi yokuqala we UMfula iBạch Đằng ngo-938. Nokho, i- Ubukhosi bukaNgô ibibuthakathaka futhi ingakwazi ukuhlanganisa kahle Vietnam. Ebhekene nesiyaluyalu sasekhaya esivezwe ukuncintisana kwezikhulu zempi eziyishumi nambili zokuphatha izwe, kanye nosongo lwangaphandle olumelwe ENingizimu Han, eyayizithatha njengendlalifa ye- umbuso wasendulo weNan Yue lokho kwakungahlanganisi nje kuphela eningizimu yeChina kodwa futhi Isifunda se-Bac Bo of enyakatho yeVietnam, UĐINH BỘ LĨNH wafuna isu lokuhlanganisa ngokwepolitiki i- Vietnamese. Ekufeni kokugcina Ngô inkosi ngo-965, wathatha amandla wasungula umbuso omusha onhlokodolobha owawusendaweni yakubo yase Hoa Lư. Ukusungula ukuba semthethweni kwakhe maqondana nobukhosi bangaphambilini, washada nowesifazane wakwa Umndeni wakwaNgô.²

        In eminyakeni yokuqala yokubusa kwakhe, u-ĐINH BỘ LĨNH wayeqikelela ikakhulukazi ukugwema ukuphikisana ENingizimu Han. Ngo-968, nokho, wathatha isinyathelo esishukumisayo sokwamukela isihloko se- Emperor (Hoàng Đế) futhi ngaleyo ndlela amemezele ukuzimela kwakhe kusuka Ubukhosi baseChina. Usungule i- Isizinda sobukhosi be-astyinh futhi wabiza umbuso wakhe Đại Cồ Việt. Umbono wakhe washintsha, noma kunjalo, lapho enamandla Ubukhosi Bengoma kumisiwe ENingizimu Han ngo-971. Ngo-972, u-ĐINH BỘ LĨNH wazithokozisa nge Iculo ishosha ngokuthumela umkhankaso wentela ukukhombisa ukwethembeka kwakhe ku- Umbusi waseChina. Emperor Taizu wengoma kamuva ngabona ifayili le- Umbusi waseVietnam as UGiao Chỉ Quận Vương (Inkosi yaseGiao Chi), isihloko esiveza ubudlelwano benkolelo ye-vassalage ekuthumeleni umbuso. Wazi kahle Ingoma yezempi ngamandla, futhi elangazelela ukuvikela inkululeko yezwe lakhe, u-ĐINH BỘ LĨNH uthole isivumelwano sokungabi nolaka ukuze anikeze izinkokhelo ezikhokhwa Inkantolo yaseChina njalo eminyakeni emithathu.

Ubuhlobo bezwe

      In ngaphezu kokuphatha ubudlelwano ne- China, ĐINH BỘ LĨNH wakushintsha ngamandla umfutho wezokuphatha namabutho ahlomile we Vietnam ngenhloso yokuqinisa izisekelo zombuso omusha. Wakha inkantolo yasebukhosini kanye nohlu lwabaphathi bezisebenzi zomphakathi nezamasosha. U-HINH BỘ LĨNH uphinde wasungula uhlelo lobulungiswa olunamandla lapho ukuvukela umbuso kwakujeziswa khona ngokuphekwa emgqonyeni kawoyela obilayo noma ngokunikezwa ingwe eboshwe, ukuze kunqandwe bonke abasongela lo mthetho omusha embusweni.

Ukubulawa kuka-Đinh Bộ Lĩnh

       Hnoma kunjalo, Ukubusa kuka-Đinh Bộ Lĩnh ayizange ihlale isikhathi eside. Ngo-979, isikhulu esigodlweni, sigqugquzelwe iphupho, sababulala bobabili Đinh Bộ Lĩnh nendodana yakhe endala Đinh Liễn ngenkathi belele egcekeni lesigodlo. Umbulali wabanjwa masinyane wabulawa ngokujwayelekile Nguyễn Bặc. UBỘ LĨNH walandelwa yindodana yakhe eneminyaka eyisithupha esindile UDinh Phe De.

        The Ubukhosi bezingoma ngifuna ukusizakala ngesimo esineziyaluyalu ku- Đại Cồ Việt ukuze uvuselele kabusha Ukulawulwa kwamaShayina phezu kwezwe, futhi wathumela ibutho ukuba lihlasele Vietnam. Kule nkinga, u-LÊ HOÀN, umphathi-omkhulu we Ibutho lika-Đinh Bộ Lĩnh, wangena esikhaleni sokubusa, waketula umbusi wengane, wasusa abaphikisi bakhe enkantolo, futhi wangena ebudlelwaneni obungemthetho ne U-Empress Dowager Dương Vân Nga. U-LÊ HOÀN unqobe i- Ukuhlasela kwengoma, wazimemezela Emperor, futhi wasungula i- Ubukhosi Bokuqala Lê. Uqhubeke nokubiza izwe “Đại Cồ Việt. "

Okubhekwayo

1.  U-TRẦN TRỌNG KIM uthi ku Việt Nam sử lược: "I-Có sách chép rằng Đinh Tiên-hoàng tên là Hoàn 桓, chứ không phải là Bộ Lĩnh. Bộ Lĩnh là một tước quan của Trần Lãm phong cho Đinh Hoàn. Nhưng xét trong ”Khâm-định Việt-sử” và các sách khác thì thấy chép Đinh bộ Lĩnh chứ không thấy Đinh Hoàn. Vậy nay cứ theo sách Khâm-định mà chép. "(Ngokusho kwezinye izincwadi, igama lika-Đinh Bộ Lĩnh liyi 桓.))
2. HỮU NGỌC. Ukuzulazula ngesiko laseVietnam 2004 - Ikhasi 393: “UNguyễn Bặc… nezikhulu zombuso ezisize u-ộinh Bộ Lĩnh zaqeda isikhathi sesiyaluyalu sabaphathi bezimpi eziyishumi nambili ngaphambi kobukhosi bakwa-Đinh. "
3. Isihloko mayelana Đinh Bộ Lĩnh on Kokhelinikiweb.free.fr

AMANOTHI :
Imithombo:  wikipedia.com.
◊  Isihloko sikanhlokweni, izingcaphuno, usonhlamvukazi, imibhalo egqamile, e-ithalic, isithombe se-sepia esifakiwe sisethwe nguBan Tu Thư - khadangwadia.com

BAN TU THƯ
6 / 2021